شناسایی رویشگاه جدید مروارید هیرکانی در مازندران، مشاهده بروز بیماری قارچی در سوسن چلچراغ - وبلاگ دوین

به گزارش وبلاگ دوین، علی رغم تصورات عموم که رویشگاه گل سوسن چلچراغ در داماش استان گیلان است، اخیراً محققان حوزه تنوع زیستی کشور رویشگاه جدیدی از این گونه گل کمیاب در جهان را در ارتفاعات دو هزار تنکابن شناسایی کردند.

به گزارش وبلاگ دوین، از اوایل خرداد سوسن چلچراغ این عروس سربه زیر طبیعت زیبای داماش، دامن چاک چاکش را این سو و آن سو می کشاند و تماشاگران را به دیدن زیبایی های خود دعوت می نماید. بعضی بر این باورند که زیبایی این گل به چلچراغ می ماند و می گویند پرچم های سرخ سوسن چلچراغ دارای مواد فلوئورسانس است و از این رو در شب نورافشانی می نماید.

اما این گل امروز روزگار خوشی ندارد و نفس های بقای آن به شماره افتاده است؛ چراکه به دلیل زینتی بودن و برداشت بی رویه، گونه این گل در حال انقراض است و تاکنون کوشش همه کسانی که خواسته اند آن را در مکان های دیگر پرورش دهند، بی فایده مانده است.

گل سوسن چلچراغ یکی از نادرترین گل های جهان است که سرزمین کهن ما را برای رویش انتخاب نموده است؛ از این رو این گونه نخستین گل ایرانی است که در فهرست آثار ملی طبیعی ایران قرار گرفته است. گل سوسن چلچراغ به دوران چهارم زمین شناسی تعلق دارد و از لحاظ ژنتیکی یکی از نوادر طبیعی جهان به شمار می رود، ضمن آنکه این گل تکثیر گریز است و علاقه ای به ازدیاد و فراوری مثل ندارد و همین امر باعث شد تا هر روز بیش از پیش در معرض انقراض قرار گیرد.

این گیاه که نادرترین گونه سوسن به شمار می رود، در نواحی بسیار محدودی از استان های اردبیل، مازندران و گیلان می روید و گفته می گردد در منطقه لنکران جمهوری آذربایجان دیده شده است. رویشگاه سوسن چلچراغ در روستای داماش به مساحت 4 هکتار تحت حفاظت قرار گرفته است.

در تحقیقات اخیر محققان کشور رویشگاه جدیدی از این گونه نادر در روستای نوشای تنکابن استان مازندران شناسایی شده است.

شناسایی رویشگاه جدید سوسن چلچراغ

دکتر حامد یوسف زاده، استاد یار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس در گفت وگو با وبلاگ دوین، سوسن چلچراغ را مروارید جنگل هیرکانی معرفی کرد و گفت: این گل اولین گونه گیاهی اثر طبیعی- ملی ایران است که از زمان شناسایی اولین رویشگاه آن در منطقه عمارلوی استان گیلان، حدود نیم قرن می گذرد.

وی اضافه نمود: در گذشته تصور می شد که این رویشگاه شناسایی شده تنها رویشگاه باقی مانده از این گونه در شمال ایران باشد، اما خوشبختانه و در سالیان اخیر با آگاهی از اهمیت بوم شناختی این گونه و افزایش محققان حوزه علوم گیاهی، چندین رویشگاه جدید از این گونه در جنگل هیرکانی مورد شناسایی قرار گرفتند که از آن جمله می توان به منطقه داماش استان گیلان اشاره نمود.

یوسف زاده از شناسایی رویشگاه جدید سوسن چلچراغ اطلاع داد و یادآور شد: منطقه دو هزار تنکابن با درا بودن رودخانه پرآب، چشمه های انبوه و جنگل انبوه در دل صخره ها و مناطق کوهستانی پر شیب، مامن بسیاری از گونه های گیاهی دارویی به ویژه در ارتفاعات است که متاسفانه مطالعات چندانی در خصوص تنوع گیاهی و وضعیت رویشگاهی آنها گزارش نشده است.

استادیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس خاطر نشان کرد: با پیگیری هایی که با همکاری دکتر ایوب گلیچ بلد محلی و کارشناس جنگل، از بیش از 5 سال گذشته انجام دادیم، در حال تحقیق روی این گونه هستیم و در این مطالعات در ییلاق نوشا واقع در 25 کیلومتری جنوب غربی شهرستان تنکابن یک رویشگاه جدید شناسایی کردیم.

به گفته وی، ییلاق نوشا، ارتفاعات دو هزار تنکابن، رویشگاه جدید مروارید هیرکانی (سوسن چلچراغ) است.

یوسف زاده، مساحات این رویشگاه شناسایی شده را کمتر از 3 هزار متر ذکر کرد و اضافه نمود: در این رویشگاه سوسن چلچراغ به همراه گونه های دارویی دیگر از جمله گل ماهور، سیر وحشی و ... شناسایی شد.

به گفته این محقق حوزه تنوع زیستی، وجود همزمان گونه های مختلف درختی از جنس افرا در بالای اشکوب این گونه به همراه دو گونه بارانک رشد یافته در دل صخره ها و یخچال طبیعی کنار رویشگاه، بر زیبایی این رویشگاه صد چندان اضافه نموده است.

گونه نادر سوسن ایرانی که لگدمال می شوند

عضو هیات علمی گروه تنوع زیستی دانشگاه تربیت مدرس در عین حال تاکید نمود: متاسفانه به دلیل تراکم بسیار بالای دام در منطقه بسیاری از اندک پایه های باقیمانده از این گونه، سرچر یا لگدمال شده اند. بنابراین توصیه می گردد که بلافاصله منطقه مذکور توسط اداره محیط زیست شهرستان تنکابن محصور گردد تا از حذف این گونه در منطقه سریعا جلوگیری گردد.

یوسف زاده خاطر نشان کرد: البته با توجه به قرارگیری روستای نوشا در دل جنگل های شمال، دارا بودن آبشارهای بلند و چشمه های فراوان و دارا بودن سوسن چلچراغ می تواند یک جاذبه بالا برای گردشگران طبیعت و بوم گردان فراهم کند.

این محقق حوزه بوم شناسی مولکولی- تنوع زیستی همچنین گفت: متاسفانه در بعضی از رویشگاه ها چون منطقه کلاردشت شاهد بودیم که از پایه های این گونه دچار بیماری و پژمردگی شدند و پیش از موعد، خشک شده اند که به نظر می رسد به نوعی بیماری قارچی مبتلا شده اند که احتیاج به مطالعات بیشتر داریم.

مشاهده پژمردگی پایه سوسن چلچراغ

پیاده روی 6 ساعته برای رؤیت نادرترین گل جهان

استادیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس، رویشگاه اصلی گل سوسن چلچراغ را عموما در بالای مرزهای درختان جنگلی شمال کشور یعنی در ارتفاعات بالاتر از 2 تا 2100 متر دانست و یادآور شد: این گیاه از گونه های علفی است و تنها در اوایل خرداد تا اوایل تیر گل دارد و به دلیل اینکه این گونه زمان بسیار کوتاهی گل دهی دارد، بسیاری با این گل آشنایی ندارند، ضمن آنکه رویشگاه آن نیز در مناطق صعب العبور است.

پایه سوسن چلچراغ که اغلب مردم با آن آشنایی ندارند

یوسف زاده با اشاره به رویشگاه جدید شناسایی شده این گیاه، اظهار کرد: به منظور شناسایی رویشگاه جدید حدود 6 ساعت پیاده روی کردیم و پس از عبور از جنگل انبوه در کنار رودخانه دو هزار به این رویشگاه رسیدیم.

مناطقی که پتانسیل پرورش مروارید جنگل هیرکانی را دارند

استادیار دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه بعضی از مناطق کشور پتانسیل پرورش این گیاه را دارند، شرح داد: کنار جاده اسالم- خلخال در منطقه ای به وسعت حدود 2 هزار متر منطقه مناسبی برای پرورش این گونه گل است و اگر سازمان محیط زیست این منطقه را محصور کند، می توان انتظار داشت که در 3 تا 4 سال آینده این ناحیه به رویشگاه سوسن چلچراغ تبدیل گردد.

وی تاکید نمود: این منطقه بر خلاف رویشگاه داماش که در ارتفاع 2 هزار متر قرار گرفته است، در کنار جاده است و می تواند تبدیل به منطقه اکوتوریسم گردد.