ساعت رسمی کشورها چرا و چه زمانی تغییر می نماید؟ - وبلاگ دوین

به گزارش وبلاگ دوین، تغییر ساعت رسمی کشورها در مواقع مشخصی از سال به عقب یا جلو کشیده می گردد و مهم ترین علت آن بهره برداری از زمان و کاهش مصرف انرژی است.

تغییر ساعت تابستانی (DST) در منطقه های زمانی مختلف به منظور بهینه سازی مصرف انرژی در ابتدای بهار هر سال انجام و در ابتدای پاییز نیز ساعت به حالت عادی بازگردانده می شود. این کار باعث انتقال یک ساعت از زمانی که نور روز وجود دارد، از عصر به صبح می شود.

در ایران، این تغییر ساعت در اول بهار و اول پاییز اعمال می شود؛ به این معنی که ساعت رسمی کشور هر سال در تاریخ یک فروردین یک ساعت به جلو کشیده می شود و در تاریخ 31 شهریور به عقب کشیده می شود و به حالت قبلی برمی شود.

ایده ابتدایی این تغییر در دوران مدرن در سال 1895 به وسیله جرج ورنون هادسون مطرح شد و برای اولین بار در زمان جنگ دنیای اول به اجرا عایدی. بسیاری از کشورها در زمان های متفاوت از این شیوه استفاده نموده اند. پس از بحران انرژی در دهه 1970 میلادی، ساعت تابستانی به صورت گسترده مورد استفاده نهاده شد و تا امروزه نیز در آمریکای شمالی و اروپا استفاده می شود.

طبق قانون در ایران نیز ساعت رسمی کشور هر سال در ساعت 24 اول فروردین یک ساعت به جلو کشیده می شود و در ساعت 24 روز سی ام شهریور به حالت قبلی بازگردانده می شود.

علت اصلی تغییر ساعت رسمی چیست؟

به طور اجمالی، هدف اصلی از این کار استفاده بیشتر از روشنایی روز است؛ زیرا وقتی ساعت ها در ابتدای پاییز یک ساعت به عقب کشیده می شوند، یک ساعت از عصر به صبح اضافه می شود و در عمل، برای بسیاری از مردم مفیدتر است. البته عکس این موضوع در بهار اتفاق می افتد. استفاده بیشتر از روشنایی روز به ویژه در فاصله بین بهار و پاییز، باعث افزوده شدن یک ساعت به زمان عصر می شود. البته درک این موضوع چندان سخت نیست که روشنایی روز در واقع ذخیره نمی شود.

تغییر ساعت از چه زمانی آغاز شد؟

ایده اصلی تغییر ساعت برای استفاده بهینه از انرژی به 200 سال قبل می رسد؛ البته تا قبل از جنگ اول دنیای چندان جدی گرفته نشد. کاهش ذخایر زغال سنگ در سراسر اروپا، آلمان و متحدانش شامل اتریش و مجارستان را وادار کرد تا در سال 1916 برای صرفه جویی در مصرف انرژی زمان روز را افزایش دهند و در مدت کوتاهی، سایر کشورها نیز به این جریان پیوستند. انگلستان نیز از ماه مه 1916 تا به امروز این قانون را اجرا می نماید.

نکته قابل توجه اینکه بسیاری از کشورها از سال 1918 اجرای آن را کنار گذاشتند و پس از بحران دهه هفتاد میلادی تغییر ساعت رسمی از سرگرفته شد.

امسال چه اتفاقی افتاد؟

در سال 2021 نیز کلیه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در روز یکشنبه 28 مارس (هشتم فروردین ماه) طبق قانون ساعت تابستانی ساعت را جلو کشیدند؛ به همین علت، طبیعتا در روز یکشنبه 31 اکتبر 2021 (نهم آبان ماه) برای حفظ هارمونی زمانی فصل زمستان در کشورهای همجوار، ساعت ها به حالت قبل بازگردانده و یک ساعت به عقب کشیده می شوند؛ البته در آمریکا این تغییر ساعت در اولین یکشنبه ماه نوامبر انجام می شود. در نیوزلند تغییر ساعت رسمی در آخر ماه سپتامبر و استان های استرالیا (نیو ساوث ولز، ویکتوریا، استرالیای جنوبی، تاسمانی و قلمرو پایتختی استرالیا) در اولین یکشنبه اکتبر انجام می شود.

روسیه از سال 2011 اجرای قانون ساعت تابستانی را متوقف کرد، ولی این کار باعث تاریکی هوا در نیم روز در برخی عرض های جغرافیایی شد. در نتیجه، از سال 2014 اجرای تغییر ساعت تابستانی از سر گرفته شد.

در ایران نیز به همین منظور، ساعت رسمی کشور در تاریخ یکم فروردین ماه 1400 یک ساعت به جلو کشیده شد و در ساعت 24 روز 30 شهریور ماه یک ساعت به عقب برخواهد گشت.

توقف اجرای قانون تغییر ساعت تابستانی چه تأثیری خواهد داشت؟

تغییر ساعت رسمی در این برهه از سال، علاوه بر امکان استراحت یک ساعت بیشتر در صبح، بر عوامل دیگری مانند صرفه جویی در انرژی، کشاورزی و حتی حالات روحی تأثیرگذار است. ولی عده ای بر این عقیده اند که تغییر ساعت رسمی تأثیری در مصرف بهینه انرژی ندارد و کاهش مصرف انرژی در عصرهای تابستانی با افزایش مصرف در صبح جبران می شود.

تأثیر تغییر ساعت بر سلامت نیز بحث های فراوانی در پی داشته است؛ با توجه به افزایش زمان قرارگیری مردم در فصل تابستان در معرض نور آفتاب باعث افزایش جذب ویتامین D می شود. ولی منتقدان اظهار نموده اند که تغییر در ریتم شبانه روزی (ساعت های خواب و بیداری) تأثیر منفی بر سلامت افراد دارد.

نتایج مطالعه های اجرا شده نشان می دهد که خطر وقوع حمله قلبی در سه روز اول هفته پس از تغییر ساعت در بهار بیشتر است. البته نتیجه این مطالعه نشان می دهد خطر حمله قلبی با افزایش یک ساعت زمان خواب در ابتد ای پاییز کاهش می یابد. بعلاوه، نتیجه مطالعه این مسئله را نیز عنوان می نمایند که تغییر ساعت در آغاز پاییز باعث افزایش یک ساعت در زمان خواب مردم نمی شود، ولی کشیده شدن ساعت به جلو در بهار تاثیرهای منفی در هفته های آینده پس از تغییر ساعت رسمی در پی دارد.

آیا تغییر ساعت رسمی مالی است؟

اگرچه تغییر ساعت رسمی دارای تأثیر در شرایط مالی است، ولی این مهم را نیز نمی توان به قطعیت مطرح کرد. در حالی که متصدیان صنعت گردشگری از افزایش طول روز در تابستان بهره مند می شوند، ولی همچنان تاثیرهای ناشی از تغییر ساعت بر سلامت پابرجا هستند.

صنعت کشاورزی نیز از دیرباز رضایت چندانی از تغییر ساعت رسمی نداشته است؛ زیرا این مسئله موارد مهمی از شیردهی گاوها تا برداشت محصول را تحت تأثیر قرار می دهد. از طرفی، سخنگوی اتحادیه دنیای کشاورزان تصویر متفاوتی را ارائه می دهد:

طبق آخرین نظرسنجی اجرا شده از اعضای اتحادیه، تعداد کمتری موافق افزایش ساعت روشنایی عصرانه بودند.

البته تأثیر تغییر ساعت در صنعت هوانوردی به مراتب کمتر است. برنامه زمانی پروازها بر اساس جدول زمانی کشورها تنظیم می شود. در واقع، برنامه پرواز و جدول زمانی کلیه فرودگاه ها بر اساس ساعت هماهنگ دنیای (Coordinated Universal Time (UTC تنظیم می شود. ساعت هماهنگ دنیای تنها 0.9 ثانیه با ساعت گرینویچ اختلاف دارد.

آیا تغییر ساعت تابستانی خطرناک است؟

این مسئله روی رانندگی نیز تأثیرگذار است. معمولا 8 تا 10 صبح و 3 تا 7 بعد از ظهر ساعت های اوج رانندگی محسوب می شوند. زمانی که در پاییز ساعت ها به عقب کشیده می شوند، به این ترتیب بخش اعظمی از ساعت اوج رانندگی در تاریکی انجام می شود. بعلاوه، بسیاری از تصادف ها در ترافیک عصرگاهی اتفاق می افتند. بعلاوه، نتایج آنالیز ها نشان داده است که عقب کشیده شدن ساعت باعث افزایش اندازه تصادفات رانندگی می شود.

بنابراین، انجمن پیشگیری از تصادفات رانندگی (Royal Society for the Prevention of Accidents (Rospa پیشنهاد نموده است تا تغییر ساعت رسمی در بریتانیا را متوقف کند. البته بحث ها همچنان بر سر ترجیح تاریکی صبحگاهی به تاریکی عصر باقی است.

البته بحث تأثیر تغییر ساعت تابستانی وقوع جرم و جنایت نیز وجود دارد؛ افزایش طول روز در بهار باعث کاهش وقوع جرم می شود.

آیا تغییر ساعت پرطرفدار است؟

نتیجه تحقیق انجام گرفته به وسیله مؤسسه تحقیقاتی YouGov در انگلیس نشان می دهد که حدود 44 درصد از مردم ترجیح می دهند تا سیستم فعلی تغییر ساعت به صورت دوبار در سال ادامه پیدا کند و در مقابل، 39 درصد موافق توقف آن هستند. بعلاوه، این اندازه رضایت بر اساس منطقه متغیر است. برای نمونه، اسکاتلند به شدت موافق ادامه وضع موجود است، زیرا تغییر ساعت تابستانی در تمام طول سال باعث طلوع خورشید پس از ساعت 10 صبح در برخی منطقه ها می شود.

کدام کشورها تحت تأثیر تغییر ساعت تابستانی قرار نمی گیرند؟

حدود 70 کشور در اقصی نقاط دنیا تغییر ساعت را اجرا می نمایند. البته کشورهایی که روی خط استوا قرار دارند، به علت عدم تاثیرگذاری این قانون را اجرا نمی نمایند.

بسیاری از کشورهای اسلامی نیز قانون صرفه جویی در زمان نور روز (DST) را در ماه رمضان اجرا نمی نمایند، زیرا این کار باعث تعویق زمان افطار و صرف شام می شود. حتی مراکش این قانون را در زمان روزه داری به حالت تعلیق در می آورد، در حالی که ایران در طول رمضان نیز اجرای قانون تغییر ساعت را متوقف نمی نماید. در این رابطه، بسیاری از کشورهای آسیای شرقی و آفریقا نیز از قانون صرفه جویی در زمان نور روز (DST) تبعیت نمی نمایند.

در این رابطه، مجلس اروپا در امسال به توقف اجرای قانون تغییر ساعت تابستانی از سال 2021 رای داد. در صورت تصویب نهایی، این مسئله نیز یکی از حواشی مربوط به برکسیت (Brexit) خواهد بود.

آیا تغییر ساعت نیز از تبعات برکسیت خواهد بود؟

در سال 2019 میلادی، برکسیت بر همه مسائل تأثیرگذار است. در صورت خروج انگلیس از اتحادیه اروپا قبل از سال 2021 و تغییر ساعت رسمی کشورهای عضو اتحادیه، نیمی از ایرلند شمالی و جمهوری ایرلند در منطقه ها زمانی مختلف قرار خواهند گرفت. در واقع، علاوه بر مرزهای موجود (سخت و نرم)، مرز زمانی نیز افزوده خواهد شد.

آیا زمان مفهومی سیال است؟

در دنیای ساعت های دیجیتال، تلفن های هوشمند، جدول های زمانی ریلی و تقویم های هماهنگ، به نظر می رسد که زمان به شکل ثابت و منظم به پیش می رود؛ در حالی که این گونه نیست!

قبل از پیشرفت تکنولوژی و توانایی ارائه دقیق زمان، مردم قادر به تنظیم دقیق وقت خود نبودند. تمدن های باستانی زمان خود را بدون توجه به کوتاهی یا بلندی روزها به دو دوره 12 ساعته تقسیم نموده بودند. به این معنی که روزها در بهار و تابستان طولانی تر و در نیمه دوم سال کوتاه تر بودند. البته همگان به این موضوع اشراف دارند این سیستم پایه طراحی ساعت آبی در رم باستان با مقیاس های مختلف در ماه های مختلف بود.

پس از اختراع ساعت های مکانیکی و تعریف بازه های زمانی، تعریف زمان همچنان از مکانی به مکان دیگر متفاوت بود. برای نمونه، در ایتالیا ساعت در ونیز همواره در حدود یک و نیم ساعت جلوتر از تورین بود.

درک ما از مفهوم زمان که در واقع ساعت نامیده می شود، مفهوم جدیدی است که قدمت آن برابر با ایجاد ریل های راه آهن است. با توسعه خطوط آهن، اختلاف زمانی میان ایستگاه ها و شهرهای مختلف پدیدار شد. ازاین رو، کشورها آغاز به همسان سازی زمان خود با حرکت قطارها کردند. در این راستا، انگلستان پیش گام این حرکت محسوب می شود و در سال های 1840 میلادی با راه آهن بزرگ غرب (Great Western Railway (GWR و 1883 راه آهن سراسری انگلستان را با گرینویچ تطبیق داد.

سایر کشورها نیز پیروی از این حرکت را آغاز کردند. تا سال 1911 کلیه ساعت های موجود در بیرون ایستگاه های راه آهن فرانسه بر اساس ساعت معیار پاریس (این ساعت 9 دقیقه با ساعت گرینویچ اختلاف دارد)، تنظیم شدند؛ ولی ساعت های داخل ایستگاه پنج دقیقه عقب تر از این زمان تنظیم شده بودند تا مسافران در صورت تأخیر قطار خود را از دست ندهند. نکته قابل توجه اینکه منطقه های زمانی بین المللی تا قبل از دهه 1930 میلادی استانداردسازی نشده بودند. در این رابطه، نپال آخرین کشوری بود که در سال 1956 ساعت خود را بر اساس گرینویچ تنظیم کرد.